Informacje zgodne ze stanem prawnym na dzień: 2024-08-27

Ogólne zasady przyznawania prawa do zasiłku dla bezrobotnych po powrocie do Polski

Osoba, która po okresie pracy w którymś z państw członkowskich Unii Europejskiej, Islandii, Liechtensteinie, Norwegii lub Szwajcarii wróciła do Polski, nie może znaleźć zatrudnienia i nie ma prawa do transferu zasiłku, może starać się o prawo do świadczenia dla bezrobotnych dzięki zasadzie sumowania okresów ubezpieczenia i zatrudnienia.

Jeśli po powrocie do Polski nie możemy znaleźć pracy, a w ciągu ostatnich 18 miesięcy pracowaliśmy w jednym lub kilku państwach członkowskich Unii Europejskiej, w Islandii, Liechtensteinie, Norwegii lub w Szwajcarii, to możemy ubiegać się o prawo do otrzymywania świadczenia dla osób bezrobotnych. Jest to możliwe dzięki tzw. zasadzie sumowania okresów ubezpieczenia i zatrudnienia. Jej istotą jest umożliwienie uzyskania świadczeń osobie pracującej w dwóch (lub więcej) państwach objętych koordynacją systemów zabezpieczenia społecznego.

W celu zaliczenia okresów zatrudnienia z innego państwa przy ubieganiu się o zasiłek dla bezrobotnych jest wymagane, żeby ostatni okres zatrudnienia był w państwie, w którym osoba bezrobotna będzie się ubiegała o zasiłek. Oznacza to, że aby móc po powrocie z zagranicy ubiegać się o polski zasiłek, należy wykazać się ostatnim miejscem zatrudnienia właśnie w Polsce.

W wypadku pracy w krajach Unii Europejskiej, EOG oraz Szwajcarii sumowaniu podlegają zarówno okresy pracy najemnej, jak i pracy na własny rachunek.

Przykład:
Jan Pietrzak, majster budowlany, pięć lat pracował w Niemczech. Wrócił do kraju i podjął zatrudnienie. Niestety, po czterech miesiącach został zwolniony. Wystąpił do urzędu pracy o przyznanie mu prawa do zasiłku dla bezrobotnych. Gdyby nie istniały zasady koordynacji, w tym zasada sumowania okresów ubezpieczenia lub zamieszkania, mężczyzna nie uzyskałby prawa do zasiłku, bo miał zbyt krótki staż pracy (nie spełniał warunku posiadania minimum 365 dni zatrudnienia w ciągu ostatnich 18 miesiący przed rejestracją). Mężczyzna ten ma jednak staż pracy wynoszący łącznie pięć lat i cztery miesiące, spełnia zatem krajowe wymogi do przyznania prawa do polskiego zasiłku. Ponieważ ostatnim okresem zatrudnienia była praca w Polsce, nie ma przeszkód do przyznania i wypłaty polskiego zasiłku dla bezrobotnych.

Aby okres przepracowany w jednym z krajów członkowskich UE lub EOG mógł zostać dodany do okresu wymaganego do przyznania prawa do polskiego zasiłku dla bezrobotnych, musimy uzyskać w tym państwie formularz U1 (wcześniej E 301). Jest on jedynym uznawanym dokumentem potwierdzającym okresy ubezpieczenia lub zatrudnienia przebyte w tych państwach. Z wnioskiem o wydanie formularza należy wystąpić do instytucji odpowiedzialnej w danym państwie za przyznanie i wypłacanie zasiłków dla bezrobotnych.

Jeśli tego nie zrobimy, wojewódzki urząd pracy w Polsce, po złożeniu przez bezrobotnego dokumentów od zagranicznego pracodawcy, uzyska te informacje na specjalnych dokumentach SED od instytucji właściwej z odpowiedniego państwa UE.

Po powrocie do Polski i utracie zatrudnienia w kraju powinniśmy zarejestrować się jako osoba bezrobotna w powiatowym urzędzie pracy oraz złożyć tam wszelkie dokumenty konieczne do przyznania prawa do zasiłku wraz z formularzem U1.

Po rejestracji w powiatowym urzędzie pracy należy zgłosić się do wojewódzkiego urzędu pracy, który podejmuje decyzję w kwestii przyznania prawa do zasiłku dla bezrobotnych na zasadach koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego.

Zasiłek dla bezrobotnych będzie przyznany na podstawie polskich przepisów i wypłacany w wysokości przysługującej zgodnie z polskim prawem.

Co w przypadku jeśli ostatnim krajem zatrudnienia nie jest Polska, a inny kraj UE/EFTA?

Od ogólnych zasad przyznawania prawa do zasiłku dla bezrobotnych możliwe są wyjątki.

Przepisy unijne stanowią, iż dany obywatel UE lub EFTA otrzyma zasiłek, jeśli spełni wszystkie wymogi przepisów państwa, w którym ostatnio pracował.
Gdy obywatel UE lub EFTA traci pracę np. w Niemczech, jego prawo do zasiłku dla bezrobotnych i jego wysokość są określone według prawa niemieckiego, a więc według zasad ustawodawstwa państwa, w którym stracił pracę.

Wyjątek od powyższej reguły stanowią m.in.:

− osoby delegowane – podlegają one ustawodawstwu państwa, w którym znajduje się siedziba firmy delegującej, a nie państwa, w którym pracują;

− osoby, które prowadzą działalność na własny rachunek na terytorium przynajmniej dwóch państw – są one objęte ustawodawstwem państwa zamieszkania, jeśli wykonują tam część działalności. Jeśli nie mieszkają w żadnym z państw, w którym prowadzą działalność, podlegają ustawodawstwu tego państwa, w którym wykonują większość tej działalności;

− marynarze – podlegają przepisom państwa, pod którego banderą pływają;

− pracownicy przygraniczni – podlegają przepisom państwa zamieszkania i jedynie w tym państwie mogą ubiegać się o prawo do zasiłku dla bezrobotnych po pracy w innym państwie członkowskim;

− pracownicy transgraniczni – mogą ubiegać się o zasiłek albo w państwie ostatniej pracy albo w państwie zamieszkania.

Szczegółowe informacje na temat zasiłku dla pracowników przygranicznych oraz powracających dostępne są w naszym Powrotniku.

Podstawa prawna:

Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (WE)nr 883/2004 z 29 kwietnia 2004 r. w sprawie koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego

Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 987/2009 z 16 września 2009 r. dotyczące wykonywania rozporządzenia (WE) nr 883/2004 w sprawie koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego

Ustawa z dnia 20 kwietnia 2004 roku o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy