Świadczenie wychowawcze „Rodzina 500 plus” - Świadczenia rodzinne - DP

Zgodnie ze zmianami wprowadzonymi w Programie „Rodzina 500+”, od 1 lipca 2019 roku świadczenie wychowawcze w wysokości 500 zł miesięcznie przysługuje na każde dziecko do ukończenia 18. roku życia, bez względu na dochód osiągany przez rodzinę.

Prawo do świadczenia wychowawczego jest ustalane na roczny okres świadczeniowy trwający od 1 czerwca do 31 maja następnego roku.

Nabór wniosków w 2023 r.

Od 1 lutego 2023 r. ZUS rozpoczął przyjmowanie wniosków o ustalanie prawa do świadczenia wychowawczego na nowy okres świadczeniowy 2023/2024 trwający od 1 czerwca 2023 r. do 31 maja 2024 r.

Aby uzyskać prawo do świadczenia wychowawczego należy złożyć do ZUS wyłącznie przez Internet za pośrednictwem jednego z trzech kanałów wnioskowania :

• Platformę PUE ZUS
• portal informacyjno-usługowy Emp@tia na stronie empatia.mpips.gov.pl
• bankowość elektroniczną.

Jeśli osoba złoży wniosek o świadczenie wychowawcze na nowy okres w terminie do 30 kwietnia 2023 r., ustalenie prawa do świadczenia wychowawczego oraz wypłata przyznanego świadczenia za miesiąc czerwiec nastąpi najpóźniej do 30 czerwca 2023 r. W przypadku wniosków złożonych w kolejnych miesiącach, ustalenie prawa oraz wypłata przyznanego świadczenia nastąpi w maksymalnym  terminie do 3 miesięcy.

Terminy składania i rozpatrywania wniosków na nowy okres 2023/2024 oraz wypłat świadczenia wychowawczego w zależności od miesiąca złożenia wniosku:

Jeśli osoba złoży prawidłowo wypełniony wniosek z wymaganymi dokumentami na nowy okres świadczeniowy trwający od 1 czerwca 2023 r. do 31 maja 2024 r. w terminie :

• od 1 lutego do 30 kwietnia 2023 r. – ZUS rozpatrzy wniosek i wypłaci świadczenie do 30 czerwca 2023 r.,
• od 1 do 31 maja 2023 r. – ZUS rozpatrzy wniosek i wypłaci świadczenie z wyrównaniem za czerwiec - do 31 lipca 2023 r.,
• od 1 do 30 czerwca 2023 r. -  ZUS rozpatrzy wniosek i wypłaci świadczenie z wyrównaniem za czerwiec - do 31 sierpnia 2023 r.,
• od 1 do 31 lipca 2023 r. – ZUS rozpatrzy wniosek i wypłaci świadczenie z wyrównaniem jedynie od lipca - do 30 września 2023 r.,
• od 1 do 31 sierpnia 2023 r. – ZUS rozpatrzy wniosek i wypłaci świadczenie , z wyrównaniem jedynie od sierpnia - do 31 października 2023 r.

500 plus a przepisy o koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego

Od dnia 1 czerwca 2022 r., zaszła istotna zmiana, dotycząca wypłaty świadczenia wychowawczego przyznawanego w związku z zastosowaniem przepisów o koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego. Na podstawie przepisów krajowych, po spełnieniu warunków, świadczenie przyznawane są w pełnej wysokości, niezależnie od wyznaczonego przepisami unijnymi państwa pierwszeństwa. 

Przepisy o koordynacji stosuje się w przypadku, kiedy wnioskodawca lub drugi rodzic dziecka mieszka lub pracuje, albo pobiera świadczenie, takie jak np. emerytura, renta, czy zasiłek dla bezrobotnych w innym państwie członkowskim Unii Europejskiej, Europejskiego Obszaru Gospodarczego (Norwegii, Islandii i Liechtensteinie), Szwajcarii lub w niektórych przypadkach Wielkiej Brytanii. Wnioskodawca ma wówczas obowiązek wykazać powyższe informacje we wniosku o ustalenie prawa do świadczenia wychowawczego. Brak wykazania powyższych danych może skutkować uznaniem przyznanego wcześniej świadczenia za nienależnie pobrane. Ustaleniem czy i w jakim okresie w sprawie mają zastosowanie przepisy o koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego zajmują się urzędy wojewódzkie. 

Jeżeli ze złożonego do ZUS wniosku wynika, że może on podlegać koordynacji unijnej, po przyznaniu prawa do świadczenia wychowawczego, wniosek wraz z dokumentacją jest przekazywany przez ZUS do urzędu wojewódzkiego, właściwego ze względu na miejsce zamieszkania wnioskodawcy, w celu prowadzenia wymiany informacji z instytucją zagraniczną, w tym poinformowania o przyznanym w Polsce w pełnej wysokości świadczeniu. Wnioskodawca również ma obowiązek poinformować instytucję zagraniczną o wszelkich zmianach sytuacji rodzinnej, osobistej lub zawodowej, które mają wpływ na prawo do świadczeń zagranicznych, w tym o przyznanym w Polsce świadczeniu.

Instytucje zagraniczne, właściwe do wypłaty świadczeń dla dzieci, zostały poinformowane o nowych zasadach przyznawania świadczenia wychowawczego w Polsce. W Polsce świadczenie przyznawane jest w pełnej wysokości, niezależnie od państwa pierwszeństwa, określonego w przepisach unijnych. Ostateczna decyzja o ustaleniu prawa i wysokości świadczeń zagranicznych należy do instytucji przyznających uprawnienia.

Przykład:
Ojciec dziecka zatrudniony jest na terytorium Niemiec, a matka dziecka jest osobą nieaktywną zawodowo w Polsce, nieobjętą z innego tytułu ubezpieczeniem społecznym. Matka zamieszkuje w Polsce wraz z dzieckiem. Rodzice dziecka pobierają niemieckie świadczenie rodzinne - Kindergeld. Po stronie niemieckiej leży pierwszeństwo do wypłaty świadczeń, jednakże w Polsce, po nowelizacji ustawy, może być przyznane prawo do świadczenia wychowawczego, do którego uprawniony jest rodzic dziecka niezależnie od ustalonego pierwszeństwa do wypłaty świadczeń. O przyznanym w Polsce świadczeniu urząd wojewódzki poinformuje instytucję zagraniczną, jednakże obowiązek ten spoczywa również na rodzicu. Od decyzji instytucji niemieckiej zależy wysokość świadczenia Kindergeld.

(Źródło informacji: https://www.gov.pl/web/rodzina/odpowiedzi-na-najczesciej-zadawane-pytania2)

Dodatkowe informacje

1. Zgodnie z art. 10 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) 883/2004 istnieje zakaz kumulacji świadczeń. Oznacza to, iż nie jest możliwe pobieranie świadczeń w pełnej wysokości zarówno z Polski jak i innego kraju członkowskiego UE.
2. Zgodnie z art. 11 ust. 1 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) Nr 987/2009 jeżeli ośrodek interesów życiowych rodziny koncentruje się na terytorium danego państwa członkowskiego (tj. cała rodzina tam zamieszkuje, członek/członkowie rodziny jest/są tam aktywni zawodowo, a jednocześnie żaden członek rodziny nie jest aktywny zawodowo i/lub nie zamieszkuje w innym kraju członkowskim), wówczas rodzina podlega wyłącznie temu ustawodawstwu, w którym koncentruje się ośrodek ich interesów życiowych. Oznacza to, iż w przypadku przebywania całej rodziny za granicą oraz braku aktywności zawodowej w Polsce, rodzina podlega wyłącznie ustawodawstwu zagranicznemu, a w związku z tym prawo do świadczenia wychowawczego w Polsce nie przysługuje, do momentu powrotu członka/członków rodziny do kraju.
3. Przepisy rozporządzenia 883/2004 oraz Rozporządzenia 987/2009 wykluczają możliwość swobodnego wyboru przez osoby objęte zakresem podmiotowym ww. rozporządzeń ustawodawstwa, z któremu będą podlegać, a tym samym kraju, w którym będą wypłacane świadczenia rodzinne. Rezygnacja z pobierania świadczeń na dzieci za granicą nie oznacza braku prawa do ich pobierania, a jedynie nie korzystanie z ewentualnie przysługującego prawa. Kwota przysługujących świadczeń rodzinnych w innym państwie członkowskim może zostać pomniejszona o kwoty ewentualnie przysługujących świadczeń w Polsce, przy czym nie ma znaczenia, czy świadczenia zostały faktycznie wypłacone.
4. Zgodnie z art. 5 ust. 2b ustawy z dnia 11 lutego 2016 r. o pomocy państwa w wychowywaniu dzieci, jeżeli zgodnie z przepisami o koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego ustawodawstwo polskie nie jest ustawodawstwem wyznaczonym jako mające pierwszeństwo, świadczenie wychowawcze przysługuje odpowiednio w wysokości określonej w ust. 1-2a (tj. w wysokości 500 zł). Oznacza to, iż w przypadku zamieszkiwania w Polsce, prawo do świadczenia wychowawczego będzie przysługiwało w Polsce niezależnie od aktywności zawodowej rodziców w innym kraju członkowskim, przy czym przyznanie świadczenia w drugim zainteresowanym kraju pozostaje do decyzji instytucji zagranicznej. Obowiązkiem organów polskich jest jedynie poinformowanie instytucji zagranicznych o przyznaniu prawa i wypłacie świadczenia wychowawczego w Polsce.

Świadczenia dla rodzin a Brexit

Zgodnie z zapisami Umowy o wystąpieniu Zjednoczonego Królestwa Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej z Unii Europejskiej i Europejskiej Wspólnoty Energii, prawo Unii Europejskiej, w tym przepisy o koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego, znajdzie zastosowanie do obywateli UE, obywateli Wielkiej Brytanii i innych osób (członkowie rodzin, osoby pozostałe przy życiu, obywatele państw trzecich), które z końcem okresu przejściowego nieprzerwanie będą znajdować się w sytuacji dotyczącej jednocześnie państwa członkowskiego i Zjednoczonego Królestwa.

Jeżeli członek rodziny rozpoczął przebywanie na terytorium Wielkiej Brytanii przed zakończeniem okresu przejściowego, który nastąpił z dniem 31 grudnia 2020 r. i przebywa tam nadal, a pozostali członkowie rodziny zamieszkują na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, w sprawie świadczeń rodzinnych oraz świadczenia wychowawczego (świadczenia „500+”) nieprzerwanie mają zastosowanie przepisy o koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego.

Więcej informacji nt. świadczeń rodzinnych po zakończeniu okresu przejściowego, tj. po 31 grudnia 2020 r. można znaleźć tu.

Podstawa prawna:

1. Ustawa o pomocy państwa w wychowywaniu dzieci z dnia 11 lutego 2016 r.  (Dz.U. z 2019 r. poz. 2407),
2. Ustawa z dnia 17 września 2021 r. o zmianie ustawy o pomocy państwa w wychowaniu dzieci oraz niektórych innych ustawa (Dz. U. z 2021 r. poz. 1981),
3. Rozporządzenie Ministra Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 27 lipca 2017 r. w sprawie sposobu i trybu postępowania w sprawach o przyznanie świadczeń rodzinnych oraz zakresu informacji, jakie mają być zawarte we wniosku, zaświadczeniach i oświadczeniach o ustalenie prawa do świadczeń rodzinnych (Dz. U. z 2017 r. poz. 1466),
4. Ustawa z dnia 7 lipca 2017 r. o zmianie niektórych ustaw związanych z systemami wsparcia rodzin (Dz.U. z 2017 r. poz. 1428).

Teksty aktów prawnych są dostępne w Dzienniku Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej http://dziennikustaw.gov.pl/