Świadczenie wychowawcze „Rodzina 500 plus” - Świadczenia rodzinne - DP

Zgodnie ze zmianami wprowadzonymi w Programie „Rodzina 500+”, od 1 lipca 2019 roku świadczenie wychowawcze w wysokości 500 zł miesię cznieprzysługuje na każde dziecko do ukończenia 18. roku życia, bez względu na dochód osiągany przez rodzinę.

Nabór wniosków w 2022 r.

Prawo do świadczenia wychowawczego jest ustalane na roczny okres świadczeniowy trwający od 1 czerwca do 31 maja następnego roku kalendarzowego.    

Od 1 stycznia 2022 r., zgodnie z wprowadzonymi zmianami do rządowego programu „Rodzina 500+” zmieniły się zasady naboru wniosków o przyznanie świadczenia wychowawczego.

Obsługę przyjmowania i rozpatrywania wniosków oraz przyznawania świadczenia wychowawczego przejął Zakład Ubezpieczeń Społecznych.

Od 1 lutego 2022 r.  ruszył nabór wniosków o ustalenie prawa do świadczenia wychowawczego na nowy okres świadczeniowy 2022/2023, tj. okres który będzie trwał od 1 czerwca 2022 r. do 31 maja 2023 r.

Aby uzyskać prawo do świadczenia wychowawczego na kolejny okres świadczeniowy trwający od 1 czerwca 2022 r. do 31 maja 2023 r. - wniosek należy złożyć do ZUS wyłącznie przez Internet za pośrednictwem jednego z trzech kanałów wnioskowania :

• Platformę PUE ZUS
• portal informacyjno-usługowy Emp@tia 
• bankowość elektroniczną.    

Wypłata przyznanego świadczenia wychowawczego będzie odbywać się wyłącznie w formie bezgotówkowej, na wskazane przez wnioskodawcę konto bankowe.

Sprawy dotyczące prawa do świadczenia wychowawczego za okresy sprzed 1 stycznia 2022 r. z wniosków złożonych do 31 grudnia 2021 r., do ich zakończenia nadal będą realizowały dotychczasowe organy (tj. w sprawach świadczenia wychowawczego – gminy, w sprawach dodatków wychowawczych przysługujących na dzieci w pieczy zastępczej – powiaty, natomiast w sprawach wymagających rozstrzygnięć związanych z koordynacją systemów zabezpieczenia społecznego – wojewodowie).  

Gminy będą również kontynuowały, do 31 maja 2022 r. wypłacanie świadczeń wychowawczych przyznanych na obecny okres świadczeniowy z wniosków  złożonych do 31 grudnia 2021 r.

Z tej pomocy skorzystać mogą również rodziny przebywające za granicą

Pierwszym warunkiem, jaki musi spełniać rodzina, to zamieszkanie w Polsce. Samo obywatelstwo polskie nie stanowi podstawy do ubiegania się o tego rodzaju wsparcie.

Świadczenie wychowawcze nie będzie przysługiwać, jeżeli rodzinie przysługuje za granicą świadczenie o podobnym charakterze. Przepisy unijne wykluczają sytuację, w której rodzina pobiera pełną kwotę świadczeń w dwóch państwach członkowskich jednocześnie, może jednak otrzymać najwyższą możliwą kwotę świadczeń przewidzianą w ustawodawstwie jednego z tych państw.

Instytucje unijne wymieniają się informacjami na temat pobierania świadczeń rodzinnych przez daną osobę. W sytuacji, gdy w innym państwie członkowskim Unii Europejskiej lub Europejskiego Obszaru Gospodarczego pobierane jest świadczenie o podobnych charakterze, instytucje właściwe podejmują decyzję, który kraj będzie właściwy do ich wypłaty.

Od 1 stycznia 2018 r. sprawy z zakresu koordynacji świadczeń obsługują Wojewodowie, w związku z tym w sprawach indywidualnych należy kontaktować się bezpośrednio z Urzędem Wojewódzkim.

Zgodnie z przepisami dotyczącymi koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego ustalając to, w którym kraju rodzina uprawniona jest do pobierania świadczeń rodzinnych, bierze się pod uwagę kraj zatrudnienia lub kraj, w którym mieszkają dzieci. Kraj zatrudnienia jest krajem właściwym w pierwszej kolejności. W sytuacji, gdy oboje rodzice pracują, każde w innym kraju, wówczas krajem właściwym do wypłaty świadczeń jest ten, w którym mieszkają dzieci.

Gdy kwota świadczeń rodzinnych przyznanych w kraju właściwym w pierwszej kolejności jest niższa od kwoty świadczeń należnych w drugim kraju, kraj ten przyznaje dodatek dyferencyjny, czyli różnicę. W ten sposób rodzina może otrzymać jedną, najwyższą kwotę świadczeń przewidzianą przez ustawodawstwa poszczególnych państw.

Pamiętaj!

W przypadku, gdy osoba ubiega się o świadczenia o charakterze rodzinnym w państwie członkowskim UE, EOG lub Szwajcarii, instytucja właściwa w tym państwie zwraca się z zapytaniem dotyczącym m.in. pobierania polskich świadczeń do instytucji w Polsce. Taka sama procedura jest podejmowana przez polskie instytucje właściwe w sytuacji, gdy w Polsce został złożony wniosek, a członek rodziny przebywa lub pracuje w innym państwie UE.

Ma to na celu zapobieganie jednoczesnemu pobieraniu pełnej kwoty świadczeń o charakterze rodzinnym na te same dzieci w dwóch państwach w tym samym okresie.

Więcej infomacji na temat świadczenia znajduje się na stronie Ministerstwa Rodziny i Polityki Społecznej.

Dodatkowe informacje na temat pobierania świadczenia i zamieszkania za granicą są dostępne w artykule na stronie MRiPS.

Świadczenia dla rodzin a Brexit

Zgodnie z zapisami Umowy o wystąpieniu Zjednoczonego Królestwa Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej z Unii Europejskiej i Europejskiej Wspólnoty Energii, prawo Unii Europejskiej, w tym przepisy o koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego, znajdzie zastosowanie do obywateli UE, obywateli Wielkiej Brytanii i innych osób (członkowie rodzin, osoby pozostałe przy życiu, obywatele państw trzecich), które z końcem okresu przejściowego nieprzerwanie będą znajdować się w sytuacji dotyczącej jednocześnie państwa członkowskiego i Zjednoczonego Królestwa.

Jeżeli członek rodziny rozpoczął przebywanie na terytorium Wielkiej Brytanii przed zakończeniem okresu przejściowego, który nastąpił z dniem 31 grudnia 2020 r. i przebywa tam nadal, a pozostali członkowie rodziny zamieszkują na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, w sprawie świadczeń rodzinnych oraz świadczenia wychowawczego (świadczenia „500+”) nieprzerwanie mają zastosowanie przepisy o koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego.

Więcej informacji nt. świadczeń rodzinnych po zakończeniu okresu przejściowego, tj. po 31 grudnia 2020 r. można znaleźć tu.

500+ a przepisy unijne po 1 czerwca 2022 r.

Od początku okresu świadczeniowego 2022/2023, tj. od dnia 1 czerwca 2022 r., zachodzi istotna zmiana, dotycząca wpłaty świadczenia wychowawczego przyznawanego w związku z zastosowaniem przepisów o koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego. Na podstawie przepisów krajowych, po spełnieniu warunków, świadczenie przyznawane będzie w pełnej wysokości, niezależnie od wyznaczonego przepisami unijnymi państwa pierwszeństwa. 

Przepisy o koordynacji stosuje się w przypadku, kiedy wnioskodawca lub drugi rodzic dziecka mieszka lub pracuje, albo pobiera świadczenie, takie jak np. emerytura, renta, czy zasiłek dla bezrobotnych w innym państwie członkowskim Unii Europejskiej, Europejskiego Obszaru Gospodarczego, Szwajcarii lub w niektórych przypadkach Wielkiej Brytanii. Wówczas wnioskodawca ma obowiązek wykazać powyższe informacje we wniosku o ustalenie prawa do świadczenia wychowawczego. Brak powyższych danych może skutkować uznaniem przyznanego wcześniej świadczenia za nienależnie pobrane.
Ustaleniem czy i w jakim okresie w sprawie mają zastosowanie przepisy o koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego zajmują się urzędy wojewódzkie. 

Jeżeli ze złożonego do ZUS wniosku wynika, że może on podlegać koordynacji unijnej, po przyznaniu prawa do świadczenia wychowawczego, wniosek wraz z dokumentacją jest przekazywany przez ZUS do urzędu wojewódzkiego, właściwego ze względu na miejsce zamieszkania wnisokodawcy, w celu prowadzenia wymiany informacji z instytucją zagraniczną, w tym o przyznanym w Polsce w pełnej wysokości świadczeniu. 
Wnioskodawca również ma obowiązek poinformować instytucję zagraniczną o wszelkich zmianach sytuacji rodzinnej lub osobistej, które mają wpływ na prawo do świadczeń zagranicznych, w tym o przyznanym w Polsce świadczeniu.

Instytucje zagraniczne, właściwe do wypłaty świadczeń dla dzieci, zostały poinformowane o nowych zasadach przyznawania świadczenia wychowawczego w Polsce. Świadczenie przyznawane jest w pełnej wysokości, niezależnie od państwa pierwszeństwa, określonego w przepisach unijnych. Ostateczna decyzja o ustaleniu prawa i wysokości świadczeń zagranicznych należy do instytucji je przyznających.

Podkreślić należy, iż w sprawach wniosków złożonych na okres świadczeniowy 2021/2022 (dotyczący okresu od 1 czerwca 2021 r. do 31 maja 2022 r.) właściwym do ich rozpatrzenia pozostaje Wojewoda na zasadach dotychczasowych - Wojewoda przyznaje prawo do 500+ za okres pierwszeństwa instytucji polskiej do wypłaty świadczeń. 

Ponadto, w przypadku złożenia wniosku o ustalenie prawa do świadczenia wychowawczego na okres świadczeniowy 2021/2022 , jeżeli wniosek ten jest w trakcie rozpatrywania w urzędzie wojewódzkim lub Wojewoda przekazał wniosek do rozpatrzenia instytucji zagranicznej, nie jest wymagane złożenie wniosku po 1 stycznia 2022 r., w związku ze zmianą przepisów. 

Od 1 lutego 2022 r. można natomiast składać wnioski na nowy okres świadczeniowy 2022/2023 (tj. dotyczący okresu rozpoczynającego się od 1 czerwca 2022 r.) do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, wyłącznie drogą elektroniczną, nawet jeżeli rodzic ma nierozstrzygnięty wniosek za poprzedni okres świadczeniowy przez Wojewodę. 

Przykład:
Ojciec dziecka zatrudniony jest na terytorium Niemiec, a matka dziecka jest osobą nieaktywną zawodowo w Polsce, nieobjętą z innego tytułu ubezpieczeniem społecznym. Matka zamieszkuje w Polsce wraz z dzieckiem. Rodzice dziecka pobierają niemieckie świadczenie rodzinne - Kindergeld. Po stronie niemieckiej leży pierwszeństwo do wypłaty świadczeń, jednakże w Polsce może być przyznane prawo do świadczenia wychowawczego, do którego uprawniony jest rodzic dziecka niezależnie od ustalonego pierwszeństwa do wypłaty świadczeń. O przyznanym w Polsce świadczeniu urząd wojewódzki poinformuje instytucję zagraniczną, jednakże obowiązek ten spoczywa również na rodzicu. Od decyzji instytucji niemieckiej zależy wysokość świadczenia Kindergeld.​​​​​​ (Źródło informacji: https://www.gov.pl/web/rodzina/odpowiedzi-na-najczesciej-zadawane-pytania2)

Podstawa prawna:

1. Ustawa z dnia 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych (Dz.U. z 2018 r., poz. 2220)
2. Rozporządzenie Ministra Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 27 lipca 2017 r. w sprawie sposobu i trybu postępowania w sprawach o przyznanie świadczeń rodzinnych oraz zakresu informacji, jakie mają być zawarte we wniosku, zaświadczeniach i oświadczeniach o ustalenie prawa do świadczeń rodzinnych (Dz. U. poz. 1466)
3. Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 sierpnia 2015 r. w sprawie wysokości dochodu rodziny albo wysokości dochodu osoby uczącej się stanowiących podstawę ubiegania się o zasiłek rodzinny i specjalny zasiłek opiekuńczy, wysokości świadczeń rodzinnych oraz wysokości zasiłku dla opiekuna (Dz. U. z dnia 27 sierpnia 2015 r. poz.1238)
4. Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 31 lipca 2018 r. w sprawie wysokości dochodu rodziny albo dochodu osoby uczącej się stanowiących podstawę ubiegania się o zasiłek rodzinny i specjalny zasiłek opiekuńczy, wysokości świadczeń rodzinnych oraz wysokości zasiłku dla opiekuna (Dz. U. poz. 1497)
5. Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 14 września 2010 r. w sprawie formy opieki medycznej nad kobietą w ciąży uprawniającej do dodatku z tytułu urodzenia dziecka oraz wzoru zaświadczenia potwierdzającego pozostawanie pod tą opieką (Dz. U. Nr 183, poz. 1234)
6. Obwieszczenie Ministra Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 27 lipca 2017 r. w sprawie wysokości dochodu za rok 2016 z działalności podlegającej opodatkowaniu na podstawie przepisów o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne (M.P. poz. 766)
7. Obwieszczenie Ministra Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej w sprawie wysokości dochodu za rok 2017 z działalności podlegającej opodatkowaniu na podstawie przepisów o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne (M.P. poz. 721)
8. Obwieszczenie Ministra Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 10 listopada 2017 r. w sprawie kwoty świadczenia pielęgnacyjnego w roku 2018. (M.P. poz. 1014)
9. Obwieszczenie Ministra Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 9 listopada 2018 r. w sprawie kwoty świadczenia pielęgnacyjnego w roku 2019 (M.P. poz.1099)
10. Rozporządzenie Ministra Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 28 września 2017 r. w sprawie sprawozdań rzeczowo-finansowych z wykonywania zadań z zakresu świadczeń rodzinnych (Dz. U. z 2017 r. poz. 1811)
11. Rozporządzenie Ministra Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 28 września 2017 r. w sprawie sprawozdań rzeczowo-finansowych z realizacji zadań z zakresu zasiłków dla opiekunów (Dz. U. z 2017 r. poz. 1810)
12. Ustawa z dnia 4 kwietnia 2014 r. o ustaleniu i wypłacie zasiłków dla opiekunów (Dz. U. z 2017 r., poz. 2092)
13. Ustawa z dnia 7 lipca 2017 r. o zmianie niektórych ustaw związanych z systemami wsparcia rodzin (Dz.U. poz. 1428)

Teksty aktów prawnych są dostępne w Dzienniku Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej http://dziennikustaw.gov.pl/