Informacje zgodne ze stanem prawnym na dzień: 2023-10-02

Orzeczenia sądów konkretnego państwa w zasadzie nie wywierają skutków prawnych poza terytorium tego państwa.

Rozciągnięcie skuteczności orzeczenia sądu zagranicznego na terytorium Polski następuje przez jego uznanie lub stwierdzenie wykonalności. Na skutek uznania lub stwierdzenia wykonalności orzeczenie sądu zagranicznego w sprawie cywilnej uzyskuje taki sam status jak orzeczenie sądu krajowego, w szczególności może być podstawą wpisu w księdze stanu cywilnego, księdze wieczystej czy innym rejestrze publicznym. W zależności od państwa pochodzenia i daty wydania orzeczenia, uznanie lub stwierdzenie wykonalności uregulowane jest albo prawem Unii Europejskiej albo umową międzynarodową wiążącą Rzeczpospolitą Polską w stosunkach z danym państwem albo przepisami Kodeksu postępowania cywilnego.

Uznawanie orzeczeń

Orzeczenia wydane w Unii Europejskiej są uznawane automatycznie, bez konieczności przeprowadzania jakiegokolwiek postępowania. Dotyczy to jednak orzeczeń wydanych po 1 maja 2004 r. czyli przystąpieniu Rzeczpospolitej Polskiej do Unii Europejskiej. W sytuacji, gdy istnieje spór dotyczący skuteczności określonego orzeczenia na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, osoba mająca interes prawny może wystąpić do właściwego sądu z żądaniem ustalenia, że orzeczenie podlega lub nie podlega uznaniu.

Orzeczenia wydane przez sąd państwa nie będącego członkiem Unii Europejskiej, a z którym wiąże Rzeczpospolitą Polską umowa międzynarodowa (przykładowo z Federacją Rosyjską, Ukrainą, Białorusią, Norwegią, Szwajcarią czy Islandią) są uznawane na terytorium Rzeczpospolitej Polskiej na warunkach przewidzianych w tej umowie. Informacje o umowach międzynarodowych łączących Rzeczpospolitą Polską z danym państwem i ich teksty są dostępne w Internetowej Bazie Traktatowej Ministerstwa Spraw Zagranicznych.

Orzeczenia wydane przez sąd państwa nie będącego członkiem Unii Europejskiej, z którym nie wiąże Rzeczpospolitej Polskiej umowa międzynarodowa, podlegają uznaniu na warunkach określonych przepisami Kodeksu postępowania cywilnego. W tym wypadku, w odniesieniu do orzeczeń wydanych 1 lipca 2009 r. i później, analogicznie jak w Unii Europejskiej, obowiązuje zasada uznania automatycznego. Osoba powołująca się na orzeczenie sądu zagranicznego w postępowaniu przed sądem lub innym organem powinna przedstawić urzędowy odpis tego orzeczenia ze stwierdzeniem prawomocności wraz z tłumaczeniem na język polski. W sytuacji, gdy istnieje spór dotyczący skuteczności określonego orzeczenia na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej osoba mająca interes prawny może wystąpić do właściwego sądu z żądaniem ustalenia, że orzeczenie podlega lub nie podlega uznaniu.

Skuteczność orzeczenia sądu zagranicznego wydanego przed 1 lipca 2009 r. musi zostać stwierdzona przez właściwy sąd okręgowy. Wówczas, orzeczenie sądu zagranicznego wywiera skutki w polskim porządku prawnym dopiero z chwilą uprawomocnienia się orzeczenia sądu polskiego.

Wykonalność orzeczeń

Tytułami wykonawczymi w Polsce są wydane w państwie członkowskim Unii Europejskiej:

1. orzeczenia sądów oraz ugody i dokumenty urzędowe, objęte zakresem zastosowania rozporządzenia nr 1215/2012 (tj. wydane w postępowaniu wszczętym w dniu 10 stycznia 2015 r. lub po tej dacie), jeżeli nadają się do wykonania w drodze egzekucji;
2. orzeczenia sądów oraz ugody i dokumenty urzędowe, objęte zakresem zastosowania rozporządzenia nr 44/2001 (wydane w postępowaniach wszczętych pomiędzy 1 maja 2004 r. a 10 stycznia 2015 r.), jeżeli nadają się do wykonania w drodze egzekucji;
3. orzeczenia sądów oraz pochodzące z tych państw ugody i dokumenty urzędowe, opatrzone w tych państwach zaświadczeniem europejskiego tytułu egzekucyjnego na podstawie przepisów rozporządzenia nr 805/2004;
4. europejskie nakazy zapłaty wydane przez sądy, których wykonalność została stwierdzona w tych państwach na podstawie przepisów rozporządzenia nr 1896/2006;
5. orzeczenia sądów wydane w europejskim postępowaniu w sprawie drobnych roszczeń, opatrzone w tych państwach zaświadczeniem na podstawie przepisów rozporządzenia nr 861/2007.

Informacje dotyczące ww. aktów prawa Unii są dostępne na stronie europejskiego portalu „e-sprawiedliwość".

Orzeczenie wydane przez sąd państwa nie będącego członkiem Unii Europejskiej, z którym wiąże Polskę umowa międzynarodowa jest wykonywane na terytorium Rzeczpospolitej Polskiej na warunkach przewidzianych w tej umowie. Informacje o umowach międzynarodowych łączących Rzeczpospolitą Polską z danym państwem i ich teksty są dostępne w Internetowej Bazie Traktatowej Ministerstwa Spraw Zagranicznych.

Jeżeli orzeczenie wydane zostało przez sąd państwa nie będącego członkiem Unii Europejskiej, z którym nie wiąże Polski umowa międzynarodowa regulująca uznawanie i wykonywanie orzeczeń,  stwierdzenie jego wykonalności uregulowane jest w art. 1150-1152 Kodeksu postępowania cywilnego. W stosunku do orzeczeń wydanych po 1 lipca 2009 r. stwierdzenie wykonalności następuje przez nadanie klauzuli wykonalności. Osoba wnosząca o nadanie klauzuli wykonalności orzeczeniu zagranicznemu powinna przedstawić urzędowy odpis tego orzeczenia ze stwierdzeniem prawomocności i wykonalności wraz z tłumaczeniem na język polski.

W razie wątpliwości co do trybu postępowania i dokumentów, które należy przedstawić właściwemu sądowi lub innemu organowi w Polsce w związku z uznaniem czy stwierdzeniem wykonalności orzeczenia sądu zagranicznego, wskazane jest zasięgnięcie porady osoby świadczącej w Polsce profesjonalną pomoc prawną, albowiem Ministerstwo Sprawiedliwości nie ma kompetencji do udzielania porad prawnych.

Warto wiedzieć

Uznawanie orzeczeń sądów zagranicznych
w sprawach cywilnych i handlo

Podstawa prawna:

• Ustawa z dnia 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. z 2023 r. poz. 1550)
• Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1215/2012 z dnia 12 grudnia 2012 r. w sprawie jurysdykcji i uznawania orzeczeń sądowych oraz ich wykonywania w sprawach cywilnych i handlowych (Dz.Urz.UE.L Nr 351, str. 1)
• Rozporządzenie (WE) NR 805/2004 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 21 kwietnia 2004 r. w sprawie utworzenia Europejskiego Tytułu Egzekucyjnego dla roszczeń bezspornych (Dz.Urz.UE.L Nr 143, str. 15)
• Rozporządzenie (WE) NR 861/2007 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 11 lipca 2007 r. ustanawiające europejskie postępowanie w sprawie drobnych roszczeń (Dz.Urz.UE.L Nr 199,  str.1)
• Rozporządzenie (WE) NR 1896/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 12 grudnia 2006 r. ustanawiające postępowanie w sprawie europejskiego nakazu zapłaty (Dz. Urz.UE.L Nr 399, str.1)
• Umowa o wystąpieniu Zjednoczonego Królestwa Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej z Unii Europejskiej i Europejskiej Wspólnoty Energii Atomowej (2019/C 384 I/01), art. 67 ust. 2
• Konwencja o uznawaniu i wykonywaniu zagranicznych orzeczeń w sprawach cywilnych i handlowych, sporządzona w Hadze 2 lipca 2019 r. (Dz.U.UE.L.2022.187.4 z dnia 14.7.2022)
• Decyzja Rady (UE) 2022/1206 z dnia 12 lipca 2022 r. w sprawie przystąpienia Unii Europejskiej do Konwencji o uznawaniu i wykonywaniu zagranicznych orzeczeń w sprawach cywilnych i handlowych (Dz.U.UE.L.2022.187.1 z dnia 2022.07.14)
• Rozporządzenie (UE) nr 650/2012 z dnia 4 lipca 2012 r. w sprawie jurysdykcji, prawa właściwego, uznawania i wykonywania orzeczeń, przyjmowania i wykonywania dokumentów urzędowych dotyczących dziedziczenia oraz w sprawie ustanowienia europejskiego poświadczenia spadkowego (Dz.UE.L Nr 201, str. 107)

Aktualizacja: Ministerstwo Sprawiedliwości