Co warto wiedzieć o polskiej fladze i barwach narodowych? - Powroty.gov.pl

Narodowe barwy Polski to biały i czerwony. Flaga je odzwierciedla. Na górze widnieje biały prostokąt, na dole, tych samych rozmiarów, prostokąt czerwony. Wydawałoby się, nic dodać nic ująć. Skąd jednak wzięły się te barwy? Co symbolizują? Jakie proporcje ma polska flaga? Czy biel jest śnieżnobiała? Jaki odcień ma czerwony? Odpowiedzi na te pytania pozwolą lepiej poznać jedne z najważniejszych polskich symboli narodowych.  

Z godła na flagę

Na polskiej fladze widnieją dwa kolory. Biały i czerwony. Dlaczego właśnie te?

Polska flaga państwowa, ukształtowana przez stulecia, złożona jest z dwóch pasów poziomych: białego i czerwonego, a zatem zgodnie z prawidłami heraldycznymi – odnosi się do barw godła państwowego - białego orła w czerwonym polu. Pas górny – biały – oznacza białego orła zaś pas dolny – czerwony – pole tarczy herbowej – wyjaśnia prof. dr hab. Beata Możejko z Wydziału Historycznego UG.

Nie bez znaczenia jest również fakt, że biały jest na górze. Orzeł w godle jest bowiem ważniejszą częścią tego symbolu niż tło. Dlatego flaga jest właśnie biało-czerwona.

Co symbolizują biel i czerwień?

Szukając znaczenia naszych barw narodowych, należy sprawdzić ich heraldyczną symbolikę. Heraldyka, jako nauka zajmująca się badaniem rozwoju i znaczenia oraz zasadami kształtowania się herbów, określa, że:

1. Koloru białego używa się jako reprezentację srebra. Oznacza on także wodę, a w zakresie wartości duchowych czystość i niepokalanie.
2. Kolor czerwony jest symbolem ognia i krwi, a z cnót oznacza odwagę i waleczność.

Warto dodać, że barwy narodowe, podobnie jak godło i hymn Rzeczypospolitej Polskiej podlegają ochronie prawnej. Stanowi o tym art. 28 Konstytucji RP.

Biały, ale trochę srebrny

Aby dowiedzieć się, jaki odcień bieli figuruje na polskiej fladze, należy sięgnąć do załącznika do ustawy o godle, barwach i hymnie Rzeczypospolitej Polskiej oraz o pieczęciach państwowych. Zgodnie z nim, kolor biały na fladze polskiej przypomina bardziej kolor „srebrnobiały” („szary”) niż „biały” („śnieżnobiały”), który dla większości Polaków wydaje się bardziej „naturalny”, gdy chodzi o barwy narodowe.

Czerwony, ale karmazyn

Z wytycznych, które znajdują się w załączniku do ww. ustawy wynika, że kolor czerwony w polskiej fladze to karmazyn, czyli ciemna czerwień. Jednak nie zawsze tak było. Pierwszy opis flagi z 1921 roku wprowadzał karmazyn, ale o odcieniu nieco jaśniejszym od współczesnego. Od 1927 roku, przez ponad 50 lat obowiązywał cynober, czyli czerwony wpadający w pomarańczowy.

Ważne proporcje

Stosunek szerokości flagi do jej długości ustaliła ustawa z dnia 1 sierpnia 1919 r. o godłach i barwach Rzeczypospolitej Polskiej. Wynosi on 5:8. Obowiązująca obecnie ustawa o godle, barwach i hymnie Rzeczypospolitej Polskiej oraz o pieczęciach państwowych zachowała te proporcje. Gdy więc flaga ma 1 metr wysokości, to musi mieć 1,6 metra szerokości. Jeśli tak nie jest, to biały i czerwony stanowią barwy narodowe, ale nie flagę. Ponadto, zgodnie z ustawą, flagą państwową Rzeczypospolitej Polskiej jest prostokątny płat tkaniny o barwach Rzeczypospolitej Polskiej, umieszczony na maszcie.

Tak więc ważne są proporcje, barwy i maszt. Dopiero wtedy możemy mówić o polskiej fladze.

Warto jeszcze wspomnieć, że jeżeli barwy zawieszone są w układzie pionowym, to biały umieszcza się po lewej stronie płaszczyzny oglądanej z przodu. Natomiast w rozetkach (kokardach narodowych), biały powinien być wewnątrz, a czerwony na zewnątrz.

Dzień Flagi Rzeczypospolitej Polskiej

W 2004 roku Sejm RP znowelizował ustawę o godle, barwach i hymnie Rzeczypospolitej Polskiej oraz o pieczęciach państwowych. Od tego czasu 2 maja jest Dniem Flagi Rzeczypospolitej Polskiej. Z uzasadnienia wprowadzenia tego zapisu do ustawy wynika, że wybór dnia 2 maja nie był przypadkowy. Chodziło o dzień, w którym Polakom towarzyszą refleksje o szczytnych kartach historii Polski, wypełnienie dnia pomiędzy świętami narodowymi, oraz podkreślenie obchodów Światowego Dnia Polonii.

Innym powodem (o czym czytamy na stronie internetowej Sejmu RP), dla którego wybrano 2 maja było wspomnienie czasów PRL, kiedy to władze, walcząc z przejawami oddolnego patriotyzmu, nakazywały zdejmowanie flag po święcie 1 maja, tak aby nie pozwolić Polakom czcić rocznicy uchwalenia Konstytucji 3 maja.

2 maja nie jest dniem wolnym od pracy. Organizowane są w nim różne manifestacje i akcje patriotyczne.

Dzień Polonii i Polaków za Granicą

Jak czytamy wyżej, nie przypadkowo Dzień Flagi Rzeczypospolitej Polskiej przypada tego samego dnia (2 maja) co Dzień Polonii i Polaków za Granicą. Na stronie internetowej Sejmu RP czytamy:

„Rozproszeni po całym świecie, często nie z własnej woli, Polacy zawsze z dumą jednoczą się wokół biało-czerwonych barw i otaczają je czcią, dając znak swojego przywiązania do ojczyzny.”

Święto Polonii i Polaków za Granicą ustanowiono wcześniej niż święto flagi, bo w 2002 roku, z inicjatywy Senatu RP. W ustawie o ustanowieniu 2 maja Dniem Polonii i Polaków za Granicą czytamy:

„Uznając wielowiekowy dorobek i wkład Polonii i Polaków za granicą w odzyskanie przez Polskę niepodległości, wierność i przywiązanie do polskości oraz pomoc Krajowi w najtrudniejszych momentach, w celu potwierdzenia więzi z Macierzą i jedności wszystkich Polaków, tak mieszkających w Kraju, jak i żyjących poza nim.”

Wojciech Napora (Powroty.gov.pl)

Źródło:

Konstytucja RP z dnia 2 kwietnia 1997 r.

Ustawa z dnia 31 stycznia 1980 r. o godle, barwach i hymnie Rzeczypospolitej Polskiej oraz o pieczęciach państwowych.

Ustawa z dnia 20 marca 2002 r. o ustanowieniu 2 maja Dniem Polonii i Polaków za Granicą.

Uniwersytet Gdański.

Sejm RP.

Niepodległa.

Niedziela.

Wikipedia.