Instytucje ochrony praw w Polsce - Powroty.gov.pl

Podstawowym aktem prawnym, który gwarantuje na terenie naszego kraju korzystanie z praw i wolności jest Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. W rozdziale VIII tego dokumentu czytamy, że wymiar sprawiedliwości stanowią sądy (Sąd Najwyższy, sądy powszechne, administracyjne i wojskowe) i trybunały (Trybunał Konstytucyjny oraz Trybunał Stanu).

Dochodzenie naszych praw przed sądami jest najoczywistszą, choć niekoniecznie najtańszą i najprostszą formą. Jeśli uznamy, że nasze prawa zostały naruszone lub wprost – staliśmy się ofiarami przestępstwa, o ściganie naruszycieli możemy się zwrócić chociażby do policji czy prokuratury.

W zależności od rodzaju spraw, w Polsce działa również szereg organów, do których możemy się zwrócić o pomoc, także przy polubownym rozwiązaniu sporów. Są to m.in. urzędy państwowe czy podmioty zajmujące się ochroną praw konsumenckich. Jakie dokładnie?

Rzecznik Praw Obywatelskich

Rzecznik Praw Obywatelskich, zgodnie z zapisami Konstytucji, jest urzędem stojącym na straży praw i wolności człowieka i obywatela. Ombudsman może m.in. wnioskować do innych instytucji o wyjaśnienia dotyczące postępowania w konkretnej sprawie. Choć nie może on nakazać im sposobu działania, to uzyskane przez niego wyjaśnienia mogą być podstawą do podjęcia kolejnych kroków. Poza tym, RPO ma możliwość przyłączyć się do sprawy w sądzie po stronie obywatela. Nie oznacza to zastąpienia roli adwokata, jednak w toku postępowania Rzecznik ma możliwość przedstawić sądowi argumenty, które pozwolą lepiej zrozumieć interes obywatela.

Urząd Rzecznika może także udzielić informacji o właściwym potraktowaniu oraz doradzić, co można zrobić w swojej sprawie. Konsultacje można odbyć telefonicznie, korzystając z bezpłatnej infolinii RPO: 800 676 676 lub przychodząc na spotkanie z przedstawicielem Rzecznika lub nim samym.

Szczegóły dotyczące działalności Rzecznika Praw Obywatelskich oraz sposobów zgłaszania się przedstawione są na jego stronie internetowej.

Rzecznik Praw Dziecka

Podobnie jak RPO, tak i Rzecznik Praw Dziecka jest organem ustanowionym do ochrony praw – w tym przypadku małoletnich. Jeśli podejrzewamy, że prawa dziecka mogły zostać naruszone, możemy wystąpić o pomoc lub konsultacje w sprawie do biura Rzecznika. W tym celu można skorzystać z formularza kontaktowego lub skontaktować się pod danymi wskazanymi na tej stronie.

Biuro Rzecznika Praw Dziecka prowadzi Dziecięcy Telefon Zaufania – 800 12 12 12 oraz czat. Dzieci i młodzież mogą uzyskać tam potrzebne wsparcie. Obie wymienione formy kontaktu są czynne 24/7, bezpłatne i anonimowe.

Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumenta

Zadaniem UOKiK jest ochrona zasad sprawiedliwej konkurencji, jak i interesów i bezpieczeństwa obywateli. W tym celu Urząd monitoruje m.in. praktyki podmiotów, które mogą naruszać interes konsumentów (np. ograniczać dostęp do rzetelnej, prawdziwej i pełnej informacji). Działania UOKiK zmierzają także do zaprzestania stosowania nieuczciwych praktyk rynkowych.

Zasadniczo w każdym powiecie powołane jest stanowisko rzecznika konsumentów. Mieszkańcy danego samorządu mogą się do niego zwrócić o bezpłatną pomoc w zakresie porad prawnych czy reklamacji. Rzecznik może także wystąpić z powództwem w imieniu konsumenta lub wstąpić – za jego zgodą – do toczącego się postępowania w sprawie o ochronę interesów konsumentów.

Wyszukiwarkę regionalnych rzeczników konsumentów można znaleźć na tej podstronie UOKiK.

Rzecznik Finansowy

Klienci banku lub innego rodzaju instytucji finansowej, w sytuacji sporu z takim podmiotem nie muszą być zdani sam na siebie. Rolą Rzecznika Finansowego jest pomoc klientom indywidualnym w tego typu sytuacjach.

Doradztwu służą m.in. materiały publikowane na stronie internetowej Rzecznika, a także dwa numery infolinii:

• 22 333 73 28 – czynna w godz. 10:00-14:00 (poniedziałek, środa, piątek) – porady z zakresu problemów klientów rynku ubezpieczeniowo-emerytalnego;
• 22 333 73 25 – czynna w godz. 10:00-14:00 (poniedziałek, środa, piątek) – porady z zakresu problemów klientów podmiotów rynku bankowego i kapitałowego.

W kraju, poza warszawskim Biurem Rzecznika Finansowego, działają także dwa punkty Pełnomocników Terenowych – w Lublinie i Olsztynie. Ich dane kontaktowe dostępne są tutaj.

Rzecznik Praw Pacjenta

Rolą Rzecznika Praw Pacjenta jest ochrona i promowanie praw pacjentów w systemie ochrony zdrowia. Poza kampaniami informacyjnymi czy prowadzeniem postępowań w sprawach naruszających zbiorowe prawa pacjentów, biuro Rzecznika Praw Pacjenta przyjmuje także sprzeciw pacjentów wobec opinii lub orzeczenia wydanego przez lekarza. Informacje w tej ostatniej kwestii opisane zostały bezpośrednio na stronie RPP.

Warto także pamiętać o możliwości konsultacji swojej sprawy z Biurem Rzecznika Praw Pacjenta. Można tego dokonać osobiście w godzinach przyjęć interesantów, telefonicznie na Telefonicznej Informacji Pacjenta: 800 190 590 (czynna całodobowo przez 7 dni w tygodniu) lub korzystając z poniższych danych adresowych:

Biuro Rzecznika Praw Pacjenta
ul. Płocka 11/13
01-231 Warszawa
kancelaria@rpp.gov.pl
fax: (22) 506 50 64

Adres ePUAP: /RzPP/skrytka

Adres do eDoręczeń: AE:PL-30624-45146-FDVGI-18

Rzecznik Praw Pasażera

Zarówno przy Urzędzie Transportu Kolejowego, jak i Urzędzie Lotnictwa Cywilnego działają rzecznicy praw pasażera.

W przypadku nieuznanej (lub niespełniającej oczekiwań) reklamacji, jako pasażerowie mamy prawo wystąpić do rzecznika o wszczęcie postępowania polubownego. Szczegółowe informacje oraz dane adresowe znajdują się na stronach Rzecznika Praw Pasażera Kolei i Rzecznik Praw Pasażerów przy Urzędzie Lotnictwa Cywilnego.

Urząd Komunikacji Elektronicznej

Kolejnym podmiotem, który aktywnie działa na rzecz ochrony konsumenta w Polsce jest Urząd Komunikacji Elektronicznej. Jest on instytucją interweniującą w sprawach dotyczących funkcjonowania rynku usług telekomunikacyjnych i pocztowych. W przypadku problemu ze swoim operatorem komórkowym lub dostawcą poczty, możemy sięgnąć po pomoc UKE w polubownym rozwiązaniu sporu.

Szczegółowe informacje w tym zakresie dostępne są na stronie Centrum Informacji Konsumenckiej UKE.

Państwowa Inspekcja Pracy

Jednym z wiodących podmiotów zajmujących się egzekwowaniem przepisów prawa pracy w Polsce jest Państwowa Inspekcja Pracy. Zajmuje się ona m.in. nadzorem i kontrolą nad przestrzeganiem zasad BHP, legalnością zatrudnienia czy prawem do wynagrodzenia. PIP działa zarówno poprzez Główny Inspektorat Pracy, jak i okręgowe inspektoraty. W przypadku podejrzenia naruszenia praw pracowniczych, warto rozważyć kontakt z nimi.

Podsumowanie

W przypadku poczucia naruszenia praw, wolności czy interesów, nie wahajmy się występować w ich obronie. Jeśli mamy wątpliwość, w jaki sposób to zrobić – zasięgnijmy opinii u wyspecjalizowanego organu. Pamiętajmy, że wymienione w artykule instytucje nie stanowią zamkniętego katalogu.

Adam Utko (Powroty.gov.pl)

Źródło:

Opracowano na podstawie informacji ze stron internetowych wymienionych podmiotów.