Ubezpieczenie zdrowotne w Polsce - Powroty.gov.pl

Jak czytamy na stronie internetowej Zakładu Ubezpieczeń Społecznych:

„Ubezpieczenie zdrowotne obejmuje świadczenia opieki zdrowotnej, m.in.: wizyty lekarskie, zabiegi i pobyt w szpitalu, refundację recept i niektórych środków leczniczych. Nie obejmuje wypłaty zasiłków chorobowych i macierzyńskich – te są finansowane z ubezpieczenia chorobowego.”

Co do zasady, aby korzystać ze świadczeń zdrowotnych finansowanych ze środków publicznych, należy uzyskać tytuł do ubezpieczenia zdrowotnego. Co ważne! W razie stanu nagłego zagrożenia zdrowotnego każda osoba – niezależnie od tego, czy jest ubezpieczona, czy nie – ma prawo do natychmiastowej pomocy medycznej. Nie zawsze jest to jednak pomoc bezpłatna. Podobnie, gdy wygasło prawo do świadczeń. Jeżeli nie uzyska się kolejnego (np. dobrowolnego lub zgłoszenia do ubezpieczenia jako członek rodziny), można ponieść koszty leczenia.

Ubezpieczenie obowiązkowe

Płatnik składek (np. pracodawca, osoba prowadząca działalność gospodarczą, zleceniodawca) ma obowiązek zgłosić do obowiązkowego ubezpieczenia społecznego m.in. osobę, która spełnia warunki, aby objąć ją ubezpieczeniami społecznymi lub ubezpieczeniem społecznym rolników oraz:

• jest pracownikiem,
• jest rolnikiem lub domownikiem rolnika albo pomocnikiem rolnika, w rozumieniu przepisów o ubezpieczeniu społecznym rolników (wtedy zgłoszenie i składki obsługuje Kasa Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego [KRUS]),
• prowadzi działalność pozarolniczą lub współpracuje przy tej działalności,
• wykonuje pracę nakładczą,
• wykonuje pracę na podstawie umowy zlecenia lub równoważnej (tj. umowy agencyjnej albo umowy o świadczenie usług) lub współpracuje z osobą, która wykonuje taką umowę,
• jest nianią (opiekuje się dzieckiem do lat 3 na podstawie umowy uaktywniającej). 

Pełna lista osób obowiązkowo zgłaszanych do ubezpieczenia zdrowotnego znajduje się na stronie ZUS.

Oznacza to, że np. pracownik, który jest zatrudniony na umowie o pracę lub zleceniobiorca, który wykonuje zlecenie na podstawie umowy zlecenia są z tego tytułu ubezpieczeni obowiązkowo. Do ubezpieczenia zdrowotnego zgłasza ich pracodawca lub zleceniodawca.

Obowiązkowe składki zdrowotne pobierane są przede wszystkim przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych i Kasę Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego (m.in. z wynagrodzeń, rent i emerytur), a następnie przekazywane do NFZ.

Ubezpieczenie dobrowolne

Osoby, które mieszkają w Polsce i nie są objęte obowiązkowym ubezpieczeniem zdrowotnym (w Polsce, w Unii Europejskiej oraz w państwie członkowskim Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA)) mogą ubezpieczyć się dobrowolnie, podpisując umowę z Narodowym Funduszem Zdrowia (NFZ). W tym celu należy złożyć pisemny wniosek do NFZ. Ubezpieczenie będzie aktywne od dnia określonego w umowie do dnia jej rozwiązania. Uwaga! Ubezpieczenie ustanie również, gdy nie będzie opłacona składka (po upływie miesiąca od dnia, w którym miała być opłacona).  

Podstawa wymiaru składki na ubezpieczenie dobrowolne

Jak czytamy na stronie NFZ (Zachodniopomorski Oddział Wojewódzki w Szczecinie):

„Podstawę wymiaru składki na ubezpieczenie dobrowolne stanowi kwota deklarowanego miesięcznego dochodu, nie niższa jednak od kwoty przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw, włącznie z wypłatami z zysku (składka na dobrowolne ubezpieczenie zdrowotne za miesiące: październik, listopad, grudzień 2022 r. wynosi miesięcznie nie mniej niż 606,55 zł).”

„Jeśli przerwa w ubezpieczeniu zdrowotnym i opłacaniu składek wynosi nieprzerwanie 3 miesiące i więcej, objęcie dobrowolnym ubezpieczeniem zdrowotnym uzależnione jest od wniesienia opłaty dodatkowej.”

Wysokość opłaty dodatkowej jest uzależniona od długości przerwy w opłacaniu składek i wynosi:

• 20% dochodów przyjętych jako podstawa wymiaru składki dla osoby, której przerwa w ubezpieczeniu zdrowotnym i opłacaniu składek wynosi nieprzerwanie od 3 miesięcy do roku - wnoszona musi być w całości.
• 50% dochodów przyjętych jako podstawa wymiaru składki dla osoby, której przerwa w ubezpieczeniu zdrowotnym i opłacaniu składek wynosi nieprzerwanie powyżej roku do 2 lat - możliwość rozłożenia opłaty maksymalnie na 3 raty.
• 100% dochodów przyjętych jako podstawa wymiaru składki dla osoby, której przerwa w ubezpieczeniu zdrowotnym i opłacaniu składek wynosi nieprzerwanie powyżej 2 lat do 5 lat - możliwość rozłożenia opłaty maksymalnie na 6 rat.
• 150% dochodów przyjętych jako podstawa wymiaru składki dla osoby, której przerwa w ubezpieczeniu zdrowotnym i opłacaniu składek wynosi nieprzerwanie powyżej 5 lat do 10 lat - możliwość rozłożenia opłaty maksymalnie na 9 rat.
• 200% dochodów przyjętych jako podstawa wymiaru składki dla osoby, której przerwa w ubezpieczeniu zdrowotnym i opłacaniu składek wynosi nieprzerwanie powyżej 10 lat - możliwość rozłożenia opłaty maksymalnie na 12 rat.

Posiadanie tytułu do obowiązkowego ubezpieczenia zdrowotnego jako członek rodziny nie jest okolicznością uniemożliwiającą zawarcie umowy dobrowolnego ubezpieczenia zdrowotnego z NFZ. Wystarczy, że osoba taka złoży pisemne oświadczenie, że znana jest jej możliwość korzystania z opieki zdrowotnej jako członek rodziny, ale z tego rezygnuje na korzyść własnego tytułu do ubezpieczenia zdrowotnego (jako osoba ubezpieczająca się dobrowolnie).

Więcej na temat dobrowolnego ubezpieczenia zdrowotnego można przeczytać na stronie NFZ.

Inne tytuły do ubezpieczenia

Na mocy ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych prawo do świadczeń finansowanych przez NFZ mają:

- członkowie rodziny osoby ubezpieczonej zgłoszeni do ubezpieczenia:

• dzieci własne, dzieci małżonka, dzieci przysposobione, wnuki, dzieci obce, dla których ustanowiono opiekę, lub dzieci obce w ramach rodziny zastępczej – do ukończenia przez nie 18. roku życia. Jeśli dziecko kontynuuje naukę po ukończeniu 18 lat, może być zgłoszone do ubezpieczenia jako członek rodziny, nie dłużej jednak niż do ukończenia 26. roku życia;
• dzieci posiadające orzeczenie o znacznym stopniu niepełnosprawności lub inne traktowane na równi mogą być zgłaszane do ubezpieczenia bez ograniczenia wieku;
• małżonkowie;
• krewni wstępni (rodzice, dziadkowie) pozostający z ubezpieczonym we wspólnym gospodarstwie domowym.

Ważne! Osoby ubezpieczone mają obowiązek zgłoszenia do ubezpieczenia zdrowotnego tych członków rodziny, którzy nie mają innego tytułu do ubezpieczenia.

• osoby uprawnione do świadczeń na podstawie przepisów o koordynacji – ubezpieczone w innym niż Polska państwie członkowskim Unii Europejskiej lub Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA), przebywające na terenie Polski.

Ponadto, prawo do świadczeń finansowanych z budżetu państwa mają:

• osoby, które posiadają obywatelstwo polskie i nie ukończyły 18. roku życia jeśli nie mają żadnego z tytulów do ubezpieczenia;
• kobiety, które posiadają obywatelstwo polskie, mieszkają na terytorium Polski i są w okresie ciąży, porodu lub połogu (do 42. dnia po porodzie);
• osoby nieubezpieczone spełniające kryterium dochodowe uprawniające do otrzymywania świadczeń z pomocy społecznej – na podstawie decyzji wójta (burmistrza, prezydenta) gminy właściwej ze względu na miejsce zamieszkania tej osoby;
• osoby, które były narażone na choroby zakaźne takie jak błonica, cholera, czerwonka, dur brzuszny, dury rzekome A, B i C, nagminne porażenie dziecięce lub zaraziły się nimi;
• osoby uzależnione od alkoholu i narkotyków – w zakresie leczenia odwykowego;
• osoby z zaburzeniami psychicznymi – w zakresie psychiatrycznej opieki zdrowotnej;
• posiadacze Karty Polaka – w zakresie korzystania ze świadczeń opieki zdrowotnej w stanach nagłych, chyba że umowa międzynarodowa, w której Polska jest stroną, przewiduje zasady bardziej korzystne.

Do kiedy możemy korzystać ze świadczeń?

Co do zasady, prawo do świadczeń opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych ustaje po upływie 30 dni od dnia wygaśnięcia obowiązku ubezpieczenia zdrowotnego. Dzieje się tak m.in., gdy:

• ustaje stosunek pracy (np. z tytułu umowy o pracę);
• zakończy się lub zawiesi prowadzenie pozarolniczej działalności gospodarczej;
• osoba zatrudniona pozostaje na urlopie bezpłatnym.

W przypadku osób które,

• ukończyły szkołę ponadpodstawową lub zostały skreślone z listy uczniów – prawo do świadczeń opieki zdrowotnej przysługuje im przez 6 miesięcy od dnia zakończenia nauki lub skreślenia z listy uczniów;
• ukończyły szkołę wyższą lub zostały skreślona z listy studentów lub doktorantów – prawo do świadczeń opieki zdrowotnej przysługuje im przez 4 miesiące od dnia zakończenia nauki lub skreślenia z listy studentów lub doktorantów.

Wojciech Napora (Powroty.gov.pl)

Źródło:

ZUS.

NFZ.

pacjent.gov.pl.