Przyjęcie lub odrzucenie spadku - Powroty.gov.pl

Prawo spadkowe daje osobie, która spadek otrzymuje (spadkobiercy) możliwość podjęcia trzech rodzajów czynności. To, które z nich wybierze zadecyduje o tym, z jaką odpowiedzialnością wiązać się będzie dziedziczenie spadku.

Jest to ściśle związane ze złożeniem stosownego oświadczenia, mówiącego o:

• odrzuceniu spadku,
• przyjęciu spadku wprost lub
• przyjęciu go z dobrodziejstwem inwentarza.

Co oznacza złożenie poszczególnych oświadczeń?

Złożenie oświadczenia o odrzuceniu spadku wiąże się brakiem ponoszenia odpowiedzialności za długi spadkowe oraz pozbawieniem roszczeń do wszelkich aktywów (np. samochód, mieszkanie), pozostawionych przez spadkodawcę. Spadkobierca, który spadek odrzucił, zostaje wyłączony z dziedziczenia, a w jego miejsce wstępują jego spadkobiercy (np. dzieci).

Złożenie oświadczenia o przyjęciu spadku wprost skutkuje pełną odpowiedzialnością za długi spadkowe, jak również możliwością zgłoszenia roszczeń do aktywów, w zakresie jaki przypadł w udziale spadkobiercy.

Złożenie oświadczenia o przyjęciu spadku z dobrodziejstwem inwentarza oznacza, że spadkobierca odpowiada za długi spadkowe do wysokości aktywów. Odpowiedzialność spadkobiercy ogranicza się wtedy do wartości dziedziczonego majątku.

Jak złożyć oświadczenie, gdy spadkobierca mieszka za granicą?

Przebywając za granicą należy pamiętać o tym, że Konsul RP nie ma możliwości prawnych do przyjęcia pełnomocnictwa i reprezentowania ani podejmowania jakichkolwiek czynności związanych z prowadzeniem sprawy spadkowej na rzecz polskiego obywatela.

Możliwe jest jedynie poświadczenie przez Konsula przygotowanego oświadczenia o przyjęciu lub odrzuceniu spadku, które spadkobierca powinien złożyć w sądzie spadku – czyli w sądzie ostatniego miejsca zamieszkania spadkodawcy – w terminie 6 miesięcy od dnia, w którym otrzymaliśmy informację, że możemy przyjąć lub odrzucić spadek. Przykładowe wzory takich oświadczeń znajdują się na stronach polskich konsulatów.

Sprawę dotyczącą oświadczenia w konsulacie zobowiązani jesteśmy załatwić osobiście po umówieniu się na wizytę w systemie e-konsulat.

Do załatwienia sprawy niezbędne będą:

• ważny paszport lub dowód osobisty,
• oświadczenie o odrzuceniu lub przyjęciu spadku.

Nie należy podpisywać oświadczenia przed wizytą. Podpis powinien być złożony w obecności Konsula.

Opłata uiszczana jest według tabeli opłat konsularnych poz. 6.04 – aktualnie jest to równowartość 30 euro.

Po wydaniu takiego oświadczenia należy je przesłać do właściwego terytorialnie sądu rejonowego spadkodawcy.

Konsekwencje niezłożenia oświadczenia

Jeżeli spadkobierca nie złoży w ustawowym terminie żadnego oświadczenia spadkowego, oznaczać to będzie przyjęcie spadku z dobrodziejstwem inwentarza – tzn. z ograniczeniem odpowiedzialności za długi do wysokości aktywów spadkowych (czyli wartości majątku spadkodawcy). 

Dziedziczenie przez małoletnich

Jeżeli w wyniku odrzucenia spadku przechodzi on na dzieci spadkobiercy - do złożenia oświadczenia w imieniu dziecka konieczne jest uzyskanie zezwolenia sądu opiekuńczego ponieważ stanowi to czynność przekraczającą zwykły zarząd majątkiem małoletniego. Po uzyskaniu zgody sądu można złożyć oświadczenie w imieniu małoletniego.

W przypadku dzieci (posiadających obywatelstwo polskie), które mieszkają za granicą, sądem właściwym do rozpatrzenia sprawy jest Sąd Rejonowy dla m.st. Warszawy.

Oświadczenie można przesłać na adres sądu, dołączając wymagane dokumenty wraz z dowodem opłaty sądowej.

Przebywając w Polsce oświadczenie składamy przed polskim sądem lub u notariusza.

Podstawa prawna:

• Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 roku - Kodeks cywilny.
• Ustawa z dnia 17 listopada 1964 roku - Kodeks postępowania cywilnego.
• Ustawa z dnia 25 lutego 1964 roku - Kodeks rodzinny i opiekuńczy.
• Ustawa z dnia 25 czerwca 2015 roku - Prawo konsularne.

Anna Gawrylik, Powroty.gov.pl