Назад

Nieplanowany powrót – jak być gotowym?

Artykuł zgodny ze stanem prawnym na dzień: 2015-04-14

Powroty z emigracji przebiegają różnorodnie. Wpływ na to ma z reguły osobowość danego człowieka – to jak bardzo jest zorganizowany i z jakim wyprzedzeniem planuje swoje życie. Przypadek może jednak sprawić, że nawet najbardziej zorganizowana osoba wyląduje nieoczekiwanie z powrotem w Polsce, bez planów… i bez przydatnych dokumentów.

Bywa, że osoba przygotowuje się do tego miesiącami, zbierając drobiazgowo całą niezbędną po powrocie dokumentację, rozliczając się z nadpłaconego podatku, uzgadniając wcześniej, jakich formalności będzie musiała dopilnować zaraz po powrocie do Polski – zapisać dzieci do szkoły, zarejestrować się w urzędzie pracy, względnie skontaktować z przyszłym pracodawcą. Zdarza się jednak tak, że decyzja o powrocie podejmowana jest spontanicznie lub pod wypływem niespodziewanych wydarzeń – powrót następuje w przeciągu kilku dni i nie ma czasu na to, by pomyśleć o formalnościach, które czekają na nas w Polsce.

Dlatego też, nawet jeśli nie planujesz jeszcze powrotu do Polski, poczytaj – nigdy nie wiesz, kiedy ta wiedza może się przydać!

U1 – Jeden urząd wydaje, inny wymaga

Pośród wielu dokumentów, jakie warto ze sobą zabrać z emigracji, są dokumenty potwierdzające okresy tam przepracowane. W celu uzyskania statusu osoby bezrobotnej w powiatowym urzędzie pracy, po okresach zatrudnienia albo okresach ubezpieczenia w krajach członkowskich Unii Europejskiej lub państwach EOG, poza dokumentami standardowo wymaganymi do rejestracji osób bezrobotnych, osoby powracające powinny przedstawić  formularz U1 lub inne informacje oraz formularze, w oparciu o które zostanie ustalony okres wykonywania pracy (wskazane przez urząd pracy). W szczególnie uzasadnionych przypadkach urzędy pracy dopuszczają możliwość złożenia oświadczenia, które traktowane jest jako dokument uzupełniający. Formularz U1 można uzyskać w kraju ostatniego miejsca zatrudnienia, a po przyjeździe do Polski - gdy osoba powracająca ubiega się o zasiłek dla osób bezrobotnych, o potwierdzenie okresów ubezpieczenia można wystąpić za pośrednictwem wojewódzkiego urzędu pracy. 

Świadectwo pracy – wydawane przez pracodawcę i przez niego uznawane

Większość pracodawców, przyjmując pracownika, nie wymaga jego świadectw pracy z poprzednich miejsc pracy, z reguły zapoznają się z CV i to jest dla nich satysfakcjonujące źródło wiedzy na temat doświadczenia zawodowego.  Jednak tego typu dokumentacja okazuje się niezbędna, gdy pracodawca przyznaje pracownikom dodatki stażowe, wówczas bez odpowiedniego udokumentowania nie ma możliwości zaliczenia danego okresu zatrudnienia. Kodeks pracy nie reguluje szczegółowo uznawania zatrudnienia za granicą w zakresie uprawnień pracowniczych. Jednak art. 86 Ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy mówi o tym, że udokumentowane okresy zatrudnienia, przebyte za granicą u pracodawcy zagranicznego, są zaliczane do okresów pracy w Rzeczypospolitej Polskiej w zakresie uprawnień pracowniczych.

A w jaki sposób to udokumentować? Okresy wcześniejszego zatrudnienia za granicą możemy potwierdzić przede wszystkim świadectwem pracy, ale także innymi dokumentami prywatnymi i urzędowymi.

Należą do nich umowa o pracę, zaświadczenie wystawione przez pracodawcę, odcinki wypłat wynagrodzenia oraz zaświadczenia o objęciu pracownika ubezpieczeniem społecznym.

Każdy udokumentowany okres zatrudnienia za granicą powinien być uznany przez pracodawcę. Przy czym żadne przepisy nie wskazują, w jaki sposób (przy użyciu jakich dokumentów) okresy zatrudnienia powinny być udokumentowane. Pracodawca może więc uwzględnić okres zatrudnienia pracownika za granicą na podstawie każdego, dostarczonego przez niego dokumentu potwierdzającego okres zatrudnienia. Ważne jest, żeby na podstawie tego dokumentu pracodawca był w stanie stwierdzić fakt zatrudnienia i jego okres, dodatkowo należy pamiętać, że przetłumaczenie na język polski obcojęzycznych dokumentów należy do pracownika.

A jakie dokumenty do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych?

Ubiegając się o świadczenia z ZUS-u po powrocie z emigracji, do wniosku dołączyć należy dokumenty potwierdzające okresy ubezpieczenia lub zamieszkania za granicą w państwach członkowskich lub umownych oraz  wszelkie inne dowody uzasadniające ubieganie się o określone świadczenia. ZUS nie podaje listy standardowo wymaganych dokumentów, gdyż każda sytuacja jest inna - w związku z tym należy skontaktować się bezpośrednio z wyznaczoną jednostką ZUS z pytaniem o wymaganą w danym przypadku dokumentację. Rozpatrywaniem wniosków o świadczenia emerytalne lub rentowe podlegające koordynacji wspólnotowej, a także kompletowaniem wniosków o świadczenia zagraniczne zajmuje się sześć wyznaczonych terenowych jednostek Zakładu Ubezpieczeń Społecznych.

Faktem jest, że w większości przypadków, nawet jeśli dana osoba wróci do Polski, nie kompletując wcześniej wspomnianej dokumentacji, może ją uzyskać  - albo za pośrednictwem właściwych instytucji, albo przy bezpośrednim kontakcie z byłym pracodawcą. Warto te informacje przyswoić i pamiętać, co w poszczególnych sytuacjach będzie wymagane, aby cały proces ponownej aklimatyzacji w Polsce sobie ułatwić – nie stresując się uciążliwymi wizytami w urzędach.

Agnieszka Juźwiuk, Powroty.gov.pl